wtorek, 12 stycznia 2016

Prezentacja maturalna (fragment) - Klasycyzm jako kanon estetyczny w literaturze, malarstwie i architekturze. Omów na wybranych przykładach.

Termin klasycyzm wywodzi się od łacińskiego przymiotnika classicus, który ma bardzo pozytywne znaczenie i może być tłumaczony jako m.in. wzorowy lub doskonały. Jako styl realizowany w sztuce, literaturze i architekturze rozkwitał głównie w epoce renesansu, w swojej późnej fazie stykając się z romantyzmem, a później przeradzając w neoklasycyzm. Najważniejszym założeniem klasycyzmu było nawiązywanie do epoki antyku, powrót do wzorców z tej epoki, stosowanie odwołań do kultur cywilizacji takich jak starożytni Rzymianie czy Grecy. Jak każdy styl, klasycyzm posiada szereg cech charakterystycznych. Wyróżnia się tutaj, między innymi, jak już zostało wspomniane, czerpanie wzorców z założeń tematycznych i estetycznych epoki antyku, szczególnie z Grecji lub Rzymu, idealizowanie obiektów, obrazów, wierne kopiowanie bądź odwzorowywanie elementów dekoracyjnych lub użytkowych wykorzystywanych w wymienionej epoce. Cechy charakterystyczne dla klasycyzmu różnią się w zależności od tego, czy dotyczą sztuki, architektury lub literatury. W sztuce na przykład istotne było przedstawianie kompozycji statycznych zamiast dynamicznych, stosowanie oszczędnych środków wyrazu, poleganie na kształcie, oszczędność barwy, podkreślanie światłem ważnych punktów czy płaszczyzn. W architekturze stawiano na spokojną i również oszczędną formę, elegancję i prostotę kształtu, w literaturze na moralizatorstwo i propagowanie wybranych wzorców, zatrzymywanie czy przedstawianie istotnych momentów, podkreślanie wagi cnót jednostek, chociażby takich jak patriotyzm czy prawda. Ponieważ klasycyzm doprowadził do powstania ogromnej ilości różnorakich dzieł, niemożliwym jest przedstawienie ich wszystkich. Można jednak postawić na ukazanie kanonu estetycznego właściwego dla tego stylu oraz przykładów utworów literackich, obrazów oraz obiektów architektonicznych reprezentujących wiele charakterystycznych cech klasycyzmu. Jednym ze słynnych twórców lubujących się w czerpaniu wzorców z okresu antyku był Jan Kochanowski, który tworzył w okresie renesansu i nie skupiał się na jednej formie, ale poszukiwał różnych rozwiązań – spod jego pióra wychodziły np. tłumaczenia antycznej poezji (Horacy), fraszki oraz treny. Te ostatnie mogą stanowić świetny przykład pasujący do założeń tej prezentacji. Treny Kochanowskiego powstały w związku z rozpaczą odczuwaną przez poetę po śmierci jego córki Urszuli. W treści poszczególnych trenów znaleźć można liczne odniesienia do dorobku kulturowego epoki antyku, na przykład do poetki Safony („Ucieszna moja śpiewaczko! Safo słowieńska!”), do instrumentów używanych w tamtych czasach (lutnia), do mitologii (bogowie, np. Persefona, miejsca – wyspy szczęścia) oraz do motywów biblijnych. Te środki użyte przez Kochanowskiego budują klimat utworów oraz ich specyficzną estetykę. Bardzo ważnym faktem w tym przypadku jest także zapożyczenie samego gatunku z poezji greckiej, a właściwie starogreckiej. Tren bowiem jest rodzajem utworu określanego funeralnym, czyli pogrzebowym, żałobnym.

Powrót na Górę